Epitafia i płyty nagrobne

Kościół parafialny p.w. św. Wawrzyńca w Borowie Wielkim

Pierwsze wzmianki o parafii pojawiły się w 1376 r., jednak budowę kościoła należy datować na przełom XIII i XIV w. Gotycki kościół wybudowano na niewielkim wzniesieniu w środkowej części wsi. Powstała wtedy jednonawowa murowana z kamienia i cegły świątynia z wyodrębnionym prostokątnym prezbiterium. W XV w. kościół przekształcono, dobudowując od północy do prezbiterium zakrystię i do nawy od zachodu wysoką, wzmocnioną masywnymi skarpami wieżę. Teren przykościelnego cmentarza otoczono kamiennym murem (w jego linii znajduje się średniowieczny kamienny krzyż pokutny). Kościół nie posiadał sklepień, nawę przykrywał strop, prezbiterium pozorne sklepienie. W 1528 r. za sprawą rodziny Rechenbergów (właściciele wsi) kościół przeszedł w ręce protestantów. W tym czasie kościół został bogato wyposażony – Rechenbergowie ufundowali dwa dzwony (z 1562 i 1566 r. - zdjęty na przetop w 1917 r.) oraz chrzcielnicę (1593 r.). Ostatni przedstawiciele tego rodu zostali pochowani w świątyni wraz ze swoimi żonami – zachowały się dwie płyty nagrobne i dwa bogato zdobione renesansowe epitafia Balthasara i Heinricha z lat 1567-1597. Ponowne przejęcie kościoła przez katolików nastąpiło w 1653 r. Z tego okresu pochodzi część wyposażenia – dwa ołtarze boczne i nowa, barokowa oprawa późnogotyckiego ołtarza głównego. W XVIII w. do nawy dobudowano kruchtę, a sklepienie prezbiterium pokryto barokową polichromią. Na początku XIX w. przy prezbiterium wzniesiono neogotyckie mauzoleum kolejnych właścicieli wsi - rodzin von Arnold i Unruh (1821 r.). W 1882 r. przebudowano wieżę, która otrzymała neogotycki hełm i mechanizm zegarowy. Po 1945 r. kościół obsługiwany był przez kapucynów (do 1958 r.). W latach 1983-1984 przeprowadzono renowację kościoła – nowe elewacje i tynki wnętrza. Ponowny remont prowadzony był na początku obecnego stulecia.

Tekst ze strony: Zabytki sakralne powiatu nowosolskiego

Chrzcielnica

W 1593 roku Heinrich von Rechenberg funduje przepiękną chrzcielnicę, gdzie u dołu umieszczono cztery herby: von Unruh, von Ebersbach, von Rechenberg oraz von Kreckwitz.

MARCI: 10 LASSET DIE KINDLEIN ZV MIR KOMEN VND WERET IHNEN NICHT DEN SOLCHER IST DAS REICH GOTTES.

DER EDLE EHRNVESTE VND WOLBENAMTE HENRICH V. RECHENBERG AVF GROSEN BORAV HAT DISEN TAVFSTEIN GOT ZV LOBE DER CRISTLICHEN KIRCHEN ZV EHREN MACHEN LASSEN 1593

Opis w opracowaniu Hansa Lutscha

Grabsteine für Herrn Balczer von Rechenbergk zu Großen-Bohrau + 1567 und seine Hausfrau Anna geborene Unruhin + 1590 mit den lebensgroßen Flachbildern derselben und guter Ornamentirung des dieselben umgebenden Architekturaufbaues. Sandstein.
Dgl. für Heinrich von Rechenbergk auf Großen-Bohrau + 1597 und seine Hausfrau Sabina geborene von Bredaw + 1591 — in stattlicher Umrahmung aufgestellt, von welcher namentlich der obere Aufsatz mit dem Flachbilde der Auferstehung fesselt.

- Die Kunstdenkmäler der Landkreise des Reg.-Bezirks Liegnitz - im amtlichem Auftrage bearbeitet von Hans Lutsch. Breslau 1891. -

Wyciąg z inwentaryzacji hrabiego Hoverdena

1567. Rechenberg, Balth. v., und Frau.
1597. Rechenberg, Heinr. v., u. Frau Sabine, geb. . . . . . . .

- Schlesiens Grab-Denkmale und Grab-Inschriften. Graf Hoverden'schen Sammlung - Breslau 1870-72. -

Epitafia w prezbiterium

Renesansowe epitafia rodziny von Rechenberg znajdujące się na ścianie w prezbiterium kościoła.

Epitafium Balczera i Anny von Rechenberg

Renesansowe epitafium małżonków Balczera (Balthasara) von Rechenberg i Anny von Rechenberg zd. von Unruh.
Balthasar von Rechenberg zmarł w 1567 roku. Jego ojcem był Clemens von Rechenberg. Imienia matki nie znamy. Jego żoną została Anna von Unruh zmarła 13 lipca 1590 roku, z którą miał dziesięcioro dzieci: Sarah, Johann, Melchior, Anna, Balthasar, Barbara, Sigismund, Friedrich, Anna oraz nieznanego imienia.

ANNO 1567 MITWOCH NACH PALMA: IST IN GOT SELIGLICHEN ENTSCHLAFFEN DER EDLE GESTRENGE HER BALCZER V. RECHENBERGK ZV GROSENBORAV AVF SCHLAV LEIDT ALHIER BEGRABEN DEM GOT VND VNS ALEN GNEDIG SEI.

ANNO 1590 DEN 13 IVLY AM TAGE MARGARETHN IST DIE EDLE GESTRENGE FRAV ANNA GEBORNE VNRHVIN DES EDLEN GESTRENGEN HERN BALTHASAR V. RECHENBERGK AVF GROSENBORAV VND SCHLAV EHELICHE HAVS FRAV IN GOT SELIGLICH ENTSCHLAFFEN DER GOT GNEDIG VND BARMHERCZIG SEI.

Epitafium Heinricha i Sabiny von Rechenberg

Renesansowe epitafium małżonków Henricha (Heinricha) von Rechenberg i Sabiny von Rechenberg zd. von Bredaw.
Sabina von Rechenberg zmarła 29 marca 1591 roku, natomiast Heinrich, według innych źródeł zmarł w 1598 roku. Na płycie inskrypcyjnej nie ma daty ani rocznej ani dziennej. Wynika to stąd, iż epitafium wykonane zostało po śmierci Sabiny a przed śmiercią jej męża.

IOHANN: 11 ICH BIN DIE AVFFERSTHEVNG VND DAS LEBEN WER AN MICH GLEVBET DER WIRDT LEBEN OB EHR GLEICH STVRBE

PSALM 4 ICH LIEGE VND SCHLAFFE GANTZ MIT FRIEDEN DEN ALLEIN DV HILFST MIR DAS ICH SICHER WOHNE

PHILIP I CHRISTVS IST MEIN LEBEN VND STERBEN IST MEIN GEWIN

ANNO 1. . . . DEN . . . . . . . IST DER EDLE EHRNVESTE VND WOLBENAMBTE HENRICH V. RECHENBERGK AVF GROSSEN BORAW IN GOT SELIGLICHEN VORSCHIEDEN DEM GOTT GNEDIG SEI VND IM AM IVNGSTEN TAGE EINE FROLICHE AVFFERSTHEVNG VOR LEIHE

ANNO 1591 DEN 29 MART FREITAG VOR IVDICA IST DIE EDLE VIEL EHRNTVGENDTREICHE FRAW SABINA GEBORNE V. BREDAW DES EDLEN EHRNVESTEN HERNRICH V. RECHENBERGK EHELICHE HAVS FRAW IN GOT SELIGLICHEN VORSCHIEDEN DER GOT GNEDIG SEIN WOLLE.

Epitafium wewnątrz kościoła

Bardzo ładne małe epitafium znajdujące się wewnątrz kościoła z bardzo uszkodzoną dolną częścią inskrypcji. Ale z fragmentu treści wynika iż pochodzi z końca XVI wieku.
Jedynie to udało mi się odczytać:
MIR HENRICH V. RECHENBERG
DIS BEGRABNIS ICH
GOTLOB DEP
EIN BESSERS HA. . . .
DOR IN DER E. . . .

Płyty nagrobne na zewnątrz kościoła

Ulokowane u podstawy kwadratowej wieży, renesansowe płyty nagrobne byłych właścicieli Borowa, prawdopodobnie rodziny von Rechenberg.

Anonimowa płyta dziecka na zewnętrznym murze kościoła

Anonimowa płyta nagrobna na zewnętrznym murze kościoła pochodząca prawdopodobnie z XVI wieku.

Mauzoleum rodziny von Unruh

Na początku XIX wieku wybudowano dla rodzin von Arnold oraz von Unruh, ówczesnych właścicieli Borowa neogotyckie mauzoleum, w którym pochowanych jest kilku członków tych rodzin.

Zur
friedlichen Ruhestädte
für
Ihren Gemahl. Sich und
die von Unruhsche Familie
von Grund uns neu aufgesühet
von der
verwittueten Kammerherrin von Unruh
Johanne Helene Dorothee
gebö von Knobelsdorf
Erb=Frau auf Nieder Grosßenbohrau
Grund u. Leutbachö
im Jahre
1821,

Hier ruht
Carl Siegmund
Otto v. Unruh
auf Lindenbusch
Mitbesitzer von Nieder Grosenbohrau
Grund u. Leutbach
geboren d. 14. Merz 1762,
Er bezog 1777 die Ritter Academie in Lieg=
nitz, trat 1778 in das Cuirassier Regiment
u. Roeder zu Breslau, bey welchem er den
Feldzug nach Boehmen, 1778 mitmachte
1779 Officier wurde, nahm den Uschied, ver=
maechte sich 1784 mit Johanna Helene
Doroth: v. Knobelsdorf zu Conradswaldau
erhielt 1790 das Johanniter Malteser
Kreutz, 1794 den Königl. Preuss: Kammerherrn Schlüssel
Er Starb zu Liegnitz d. 4. Sept. 1819
Zwar hinderles war aber drei eltern
losen Neffen ein andeurer Vater
Sein Andenken blate dankbar gesegnet.

Hier ruhet
Johanne
Helene Dorothee
. . . . . . Kammerherren
von Unruh
geb. v. Knobelsdorf
Nieder= Grossen Bohrau
Grund u. Leutbach,
geboren am 15. Maerz 1768 zu Ingramsdorf
bei Schweidnitz,
Tocter des Königlö Preussö Kammerherrn
Herrn Johann Adolph v. Knobelsdorf
Erbherrn der Conradswaldauer Gider
und der Frau
Ernestine Charlotte Auguste
geborne Freyin v. Arnold
. . . dem Hause Nieder=Grossen Bohrau
. . . . am 14. September 1784,
. . . . am 4. September 1819.
Sie entschlief zu Liegnitz am 7. März 1834
Poniżej tego wersu dalsza część
inskrypcji uszkodzona i nieczytelna.